
Tymianek pospolity
Przyprawy ziołowe i zioła przyprawowe zajmują ważne miejsce w żywieniu człowieka. Od zawsze były cenione za właściwości smakowo-aromatyczne, a także lecznicze. W dawnych czasach były przeznaczone do konserwowania żywności i leczenia problemów gastrycznych.
Tymianek właściwy (pospolity) Thymus vulgaris L. występuje w krajach śródziemnomorskich. W Polsce uprawiany jest na południu, ale rośnie też dziko na polanach.
W lecznictwie wykorzystuje się ziele tymianku, jak i olejek tymiankowy. Najważniejszymi składnikami olejku są pochodne fenolowe, tj. tymol (18-80%), karwakrol (1-20%). Ponadto olejek zawiera monoterpeny, w tym p-cymen, α-pinem, β-pinen, α-terpinen, limonen, myrcen i alkohole terpenowe, tj. linalol, octan linalolu, berneol, octan berneolu, α- terpineol, 1,8-cyncol (0-19%).
SPEKTRUM DZIAŁANIA:
UKŁAD ODDECHOWY:
Olejek tymiankowy należy do grupy najsilniej działających olejków eterycznych. Jego składniki mają działanie wykrztuśne, pobudzające wydzielanie śluzu przez błonę śluzową układu oddechowego, ułatwiające jego odkrztuszanie i łagodzące kaszel. Inhalacje z olejku tymiankowego stosowane są w leczeniu przewlekłych zakażeń dróg oddechowych. Sprawdzają się także u kobiet w ciąży, u których czasem nie ma możliwości zastosowania leków. Olejek ten można znaleźć w preparatach do inhalacji, w syropach, kroplach i tabletkach przeciwkaszlowych. Podobne właściwości wykazują olejek lebiodkowy i lawendowy.
JAMA USTNA:
W praktyce stomatologicznej stosuje się tymol w postaci płynów do znieczulenia zębiny.
UKŁAD POKARMOWY:
Ziele tymianku jest składnikiem mieszanek stosowanych w zaburzeniach trawienia i niestrawności, szczególnie jego świeże i suche liście.
UKŁAD KOSTNO-STAWOWY:
Używa się też go zewnętrzne w preparatach rozgrzewających w przypadku bólów reumatycznych, stawowych i mięśniowych oraz nerwobólach.
UKŁAD ODPORNOŚCIOWY:
Tymianek wykazuje też działanie wobec niektórych grzybów, wirusów, czy pasożytów, tj. owsiki, lamblie.
AROMATERAPIA:
W postaci aromatycznych kąpieli, wykorzystywany jest w celu wzmocnienia, uspokojenia i odkażenia organizmu, a także zalecany przy ostrym gośćcu mięśniowym i stawowym, do leczenia ran, wrzodów i różnych chorób skóry.
PIELĘGNACJA:
Napary z ziela stosowane są do pielęgnacji włosów, w przypadku ich wypadania lub łupieżu.
KORZYŚCI ZE STOSOWANIA TYMIANKU:
Substancje zawarte w tymianku działają:
- drażniąco na czuciowe zakończenia nerwowe, rozszerzając naczynia krwionośne, drażnią receptory śluzówki nosa oraz aktywizują receptory błony śluzowej języka.
- przeciwbakteryjnie,
- odruchowo na receptory wzrokowe siatkówki oka- apetyczny wygląd potraw,
- moczopędnie i dezynfekująco na drogi moczowe,
- żółciopędnie,
- pobudzająco na wydzielanie śliny i soku żołądkowego,
- przyspieszająco na trawienie,
- przeciwdziałająco na wzdęcia,
- wzmacniająco na procesy wchłaniania pokarmów,
- uspokajająco i znieczulająco.
TYMIANEK W KUCHNI:
Tymianek jest jednym z najstarszych ziół przyprawowych, znanych już i uprawianych w starożytnym Egipcie.
We współczesnej kuchni tymianku używa się przede wszystkim do:
- twarogów,
- dań z jaj,
- mięsa czerwonego i drobiu,
- owoców morza i ryb,
- owoców,
- sosów,
- ciast, wypieków, lodów.
CIEKAWOSTKA:
Tymianek usuwa przykry zapach morskich ryb!
Jeśli smażymy lub pieczemy niewielkie ryby w całości, włóżmy do środka gałązkę świeżego lub szczyptę suszonego tymianku. Filety z morskich ryb natrzyjmy lub posypmy szczyptą tymianku i melisy.
Źródło:
- Kudełka W., Kosowska A., „Składniki przypraw i ziół przyprawowych determinujące ich funkcjonalne właściwości oraz ich rolę w żywieniu człowieka i zapobieganiu chorobom”. Zeszyty Naukowe, nr 781, 2008r.
- Kędzia A i wsp., „Aktywność olejku tymiankowego (Oleum Thymi) wobec bakterii tlenowych”. Postępy Fitoterapii 2/2012.
- Sienkiewicz M., Wasiela M., „Aktywność olejków tymiankowego i lawendowego wobec opornych na antybiotyki szczepów klinicznych Pseudomonas aeruginosa”. Postępy Fitoterapii 3/2012.
- Szumny D i wsp., „Leki roślinne stosowane w chorobach układu oddechowego”, Dent. Med. Probl. 2007. 44, 4, 507-515.
- Gumowska I., „Ziółka i my”, Warszawa 1983.
- Czikow P., Łaptiew J., „Rośliny lecznicze i bogate w witaminy”, PWRiL, Warszawa 1988.