To nieoceniony skarb naszych, polskich lasów. Pojawia się na naszych stołach od połowy czerwca do końca lipca. Chętnie po nią sięgamy w postaci świeżej, mrożonej oraz w przetworach, a ostatnio także jako składnik suplementów diety.

TRADYCYJNIE STOSOWANY SUROWIEC LECZNICZY

W medycynie ludowej, borówka czernica wykorzystywana była jako środek leczniczy w leczeniu różnych dolegliwości, m.in.: w biegunkach, stanach zapalnych jamy ustnej i gardła, w stanach złego krążenia i zaburzeniach widzenia. Obecnie w lecznictwie głównie stosuje się owoce, ale też jej liść.

ZWIĄZKI AKTYWNE BIOLOGICZNIE

Owoce borówki czernicy bogate są w różnorodne związki biologicznie czynne. Należą do nich garbniki katechinowe, procyjanidyny, antocyjany, fenolokwasy (chlorogenowy, ferulowy, syryngowy, kawowy, p-kumarowy), witaminy (C, z grupy B, A, E, D, kwas foliowy), kwasy organiczne (kwas cytrynowy, bursztynowy, jabłkowy). Stwierdzono także sporą obecność cukrów, pektyn oraz składników mineralnych (potas, wapń, fosfor, magnez, miedź, mangan, chrom).

Borówka czernica jest jednym z najbogatszych źródeł antocyjanów, które są prawdopodobnie odpowiedzialne za prozdrowotne właściwości jagody. W porównaniu do innych roślin jagodowych (agrest, aronia, porzeczka, truskawka, poziomka, winorośl, żurawina) ich zawartość w borówce jest wielokrotnie wyższa i stanowi 300-700mg/100g owoców.

BIODOSTĘPNOŚĆ

Antocyjany, główne składniki jagody są trwałe w środowisku kwaśnym (np. w żołądku), a wraz ze wzrostem pH (w jelitach) tworzą związki fenolowe, które są odpowiedzialne za działanie biologiczne surowca.

SPEKTRUM DZIAŁANIA

przeciwutleniające

Antocyjany, wykazują silne działanie przeciwutleniające, neutralizujące reaktywne formy tlenu. Ograniczają tym samym rozwój wielu chorób degeneracyjnych.

antynowotworowe, przeciwzapalne

Przeciwnowotworowy potencjał owoców jagodowych, związany jest z obecnością antocyjanów, procyjanidyn (tanin) i resweratrolu. Ten ostatni związek działa silnie antykancerogennie na różnych etapach kancerogenezy, tj. inicjacja, promocja, progresja.

Owoce borówki czernicy mogą być wykorzystywane do walki z nowotworami jamy ustnej, przełyku, żołądka, dwunastnicy, płuc, trzustki, piersi, okrężnicy.

antybakteryjne

Owoce jagody chronią przed infekcjami układu moczowego i łagodzą przebieg już obecnych infekcji. Uniemożliwiają bakteriom przyleganie do nabłonka dróg moczowych. Suszone, wykorzystuje się w leczeniu biegunek.

Mieszanina ekstraktów z jagody działa toksycznie w stosunku do bakterii Helicobacter pylorii.

poprawiające stan narządu wzroku

Wyciąg z borówki czernicy jest kluczowym surowcem roślinnym stosowanym w leczeniu rożnych chorób oczu: niedowidzeniu zmierzchowym, zaćmie, degeneracji plamki żółtej czy retinopatii cukrzycowej.

Surowiec ten wzmacnia naczynia krwionośne, poprawiając mikrokrążenie oczne, zmniejsza przepuszczalność naczyń krwionośnych i obniża ciśnienie śródoczne.

wzmacniające naczynia krwionośne

Związki biologicznie aktywne w jagodzie zmniejszają łamliwość naczyń krwionośnych, wzmacniają ich elastyczność, normalizują strukturę kolagenu.

Ponadto, zmniejszają przepuszczalność bariery „krew-mózg”, będącej barierą pomiędzy naczyniami krwionośnymi a tkanką nerwową, mającą zabezpieczać mózg przed szkodliwymi czynnikami (zanieczyszczenia, toksyny, niektóre leki), a także umożliwić selektywny transport substancji z krwi do płyny mózgowo-rdzeniowego.

Zmniejszenie przepuszczalności bariery krew-mózg prowadzi do ochrony organizmu przed chorobami autoimmunologiczymi OUN oraz neurologicznymi (w tym chorób psychicznych).

przeciwmiażdżycowe i antyangiogenne (zmniejszenie peroksydacji lipidów, zwiększenie frakcji lipoproteiny HDL).

Suplementowanie owoców jagodowych stanowi efektywną strategię stosowaną w zapobieganiu stresowi oksydacyjnemu, związanemu z występowaniem chorób sercowo-naczyniowych. Szczególnie u osób obarczonych schorzeniami CVD i diabetyków, potwierdzono ochronne działanie przed stresem oksydacyjnym, nasilającym rozwój choroby.

ZAPOBIEGA CHOROBOM CYWILIZACYJNYM

Możliwe zastosowania owoców borówki czernicy w lecznictwie to: choroby oczu, miażdżyca naczyń krwionośnych, hiperglikemia, dysfunkcje układu sercowo-naczyniowego i bariery krew-mózg, zapalenie stawów, uszkodzenia spowodowane działaniem reaktywnych form tlenu, choroby neurodegeneracyjne, ww nowotwory.

CIEKAWOSTKI:

Większość produktów handlowych produkowanych na bazie czarnej jagody jest standaryzowana na zawartość antocyjanów i powinno ich być nie mniej niż 25%.
Nie jedz jagód leśnych prosto z krzaczka, bez mycia. Szczególnie niebezpieczne może to się okazać dla dzieci, gdyż na owocach mogą znajdować się jaja pasożytów (tasiemiec bąblowcowy) roznoszone wraz z lisim kałem.

Źródło:

Baraniak J., Kania M., „Borówka, winorośl i granatowiec- znane rośliny o aktywności przeciwutleniającej”. Postępy Fitoterapii 2015; (16)1: 50-55.
Wawrzyniak A., Krotki A., Stoparczyk S., „Właściwości antyoksydacyjne owoców i warzyw”. Medycyna Rodzinna 1/2011.
Drozd J., Anuszewska E., „Czarna jagoda- perspektywy nowych zastosowań w profilaktyce i wspomaganiu leczenia chorób cywilizacyjnych”. Wydawnictwo UR 2013.
Nowak Z.T., „Zielony detoks”, Eureka.

Borówka czernica (czarna jagoda)

Tymianek pospolity

Kurkumina